Wycena firmy (przedsiębiorstwa spółki osobowej lub działalności gospodarczej), niebędącej dużą spółką kapitałową, a prowadzonej często przez jednego przedsiębiorcę, w tym z pomocą członków rodziny, wymaga uwagi w kilku kwestiach. Najważniejsze to:
Koszty działalności, które niekoniecznie muszą być adekwatne dla prowadzonego biznesu i to nie zawsze ze względu na ich zawyżanie (zaniżanie wyniku) w celu osiągnięcia korzyści podatkowych. W małych jednoosobowych lub rodzinnych przedsiębiorstwach właściciel odrywa wielofunkcyjną rolę zajmując się często jednocześnie zarządzaniem, produkcją, działalnością badawczo-rozwojową czy działalnością sprzedażową. Taka multifunkcyjność nie ma zastosowania w spółkach z udziałem inwestora kapitałowego.
Co więcej, wynagrodzenie właścicieli nie obciąża często kosztów operacyjnych takiej firmy, zaś wpisuje się w wypłaty z zysku przedsiębiorstwa, ewidencja kosztów nie uwzględnia także wynagrodzenia, wspomagających firmę „bezinteresownie” członków rodziny tego przedsiębiorcy.
Naturalnie, wycena firmy i sporządzona na jej potrzeby prognoza przepływów pieniężnych w odniesieniu do wyników historycznych musi korygować te niedoskonałości, zarówno przez uwzględnienie nieujętych kosztów operacyjnych jak i wykluczenie wszelkich pozycji, które mogą być określane jako nie do końca uzasadnione z punku widzenia działalności operacyjnej firmy, a stanowiących potencjalnie prywatne wydatki przedsiębiorcy.
Obciążenia z tytułu podatku dochodowego, które w niektórych dostępnych formach opodatkowania mogą przybierać formę podatku dochodowego właściciela (PIT). W przypadku ustalenia wartości zbycia, wycena firmy powinna uwzględniać dodatkowe obciążenie podatkowe (jak CIT), a prognozy finansowe należy sporządzić przy założeniu działalności jako spółka kapitałowa. Dotyczy to także spółek osobowych, których zatrzymane zyski nie podlegają opodatkowaniu w bieżącym roku obrotowym.
Korekta z tytułu premii za kontrolę. Wycena pakietu mniejszościowego, jeżeli jest on częścią pakietu kontrolnego należącego do różnych członków jednej rodziny, nawet jeżeli formalnie pomiędzy tymi wspólnikami nie została zawarta umowa o działaniu w porozumieniu, nie podlega zastosowaniu dyskonta z tytułu braku kontroli. Nie ma wątpliwości, że taki wspólnik, choć nie posiada pakietu kontrolnego, w ramach decyzji strategicznych będzie najczęściej reprezentował wspólne interesy członków rodziny. Nie ma także wątpliwości, że dostęp do informacji zarządczych oraz wpływ na decyzje strategiczne takiego wspólnika jest znacznie większy, niż typowego wspólnika mniejszościowego. Takiego wspólnika należy bowiem traktować (z niektórymi wyjątkami) jako wspólnika posiadającego współkontrolę.
Fot.: Patricia Soon/Shutterstock.com