Wycena spółki metodą skorygowanych aktywów netto (SAN) lub inaczej: skorygowanej wartości aktywów netto, chociaż wydaje się prosta w realizacji, może bardzo łatwo stać się powodem niewłaściwych szacunków prowadzących do błędnego wyniku.

Wycena spółki metodą SAN

Metoda skorygowanych aktywów netto reprezentuje podejście majątkowe wyceny przedsiębiorstwa. Zgodnie z założeniem tej metody, przedsiębiorstwo jest warte tyle ile stanowi wartość jej składników majątkowych pomniejszonych o pozostałe do spłaty zobowiązania.

Kalkulacja wartości skorygowanych aktywów netto polega na:

1. Identyfikacji i oszacowaniu wartości rynkowej wszystkich składników majątku przedsiębiorstwa posiadanych na dzień wyceny,
2. Identyfikacji i oszacowaniu wartości rynkowej istniejących na dzień wyceny zobowiązań wycenianego przedsiębiorstwa,
3. Oszacowaniu skorygowanej wartości aktywów netto przez określenie różnicy pomiędzy wartością rynkową aktywów, a wartością rynkową zobowiązań,
4. Uwzględnieniu w wycenie SAN istotnych zdarzeń gospodarczych wpływających na wartość wycenianego przedsiębiorstwa jakie powstały pomiędzy datą wyceny a dniem zakończenia prac nad wyceną.

Identyfikacja aktywów i pasywów w wycenie metodą SAN

Chociaż oszacowanie wartości poszczególnych składników majątkowych przedsiębiorstwa często bywa bardzo trudne, źródłem wątpliwości bywa najczęściej niewłaściwa lub niekompletna identyfikacja wszystkich aktywów i zobowiązań. Źródłem identyfikacji poszczególnych pozycji mogą być na przykład:

• Bilans przedsiębiorstwa wykazujący jego poszczególne aktywa i pasywa. Warto przy tym zauważyć, że w bilansie spółki mogą występować także pozycje nie stanowiące realnych wartości lub obciążeń wycenianego podmiotu, które należy skorygować w procesie wyceny spółki metodą SAN. Ważne jest także, aby pamiętać że wartość bilansowa ujętych aktywów zwykle nie odpowiada jej wartości rynkowej. Dotyczy to także umorzonych w pełni aktywów, których zbycie, nieraz po całkiem istotnej wartości można sobie łatwo wyobrazić lub takich które mimo całkowitego odpisu, są nadal użytkowane przez przedsiębiorstwo, dostarczając mu określonych korzyści ekonomicznych.  

• Aktywa niematerialne nie znajdujące odzwierciedlania w bilansie przedsiębiorstwa. Do takich najczęściej należą znaki towarowe, know-how, patenty i licencje czy pobierane tantiemy, łącznie stanowiące (ale nie wyłącznie) tzw. goodwill. Należy jednak przestrzec przed nadmiernym optymizmem dotyczącym wartości tego rodzaju aktywów. Ich przeszacowanie powinno zostać uzasadnione i potwierdzone silnymi argumentami określającymi w jaki sposób firma czerpie korzyści ekonomiczne z tego rodzaju własności intelektualnych.

• Pozabilansowe aktywa i pasywa, do których zaliczają się najczęściej warunkowe instrumenty finansowe oraz należności dochodzone na drodze sądowej. Szczególnie te drugie, obok roszczeń podmiotów trzecich wobec wycenianego przedsiębiorstwa przysparzają wiele trudności z określeniem prawdopodobieństwa wystąpienia, niezbędnego do ich wyceny.

• Pozycje nie ujęte w bilansie spółki w wyniku określonych przez przepisy rachunkowe zwolnień, takie jak rezerwy na świadczenia pracownicze, czy aktywa lub rezerwy na podatek odroczony, których mniejsze podmioty nie mają obowiązku ujmować w sprawozdaniu finansowym. Do wrażliwych punktów należą także metody (lub obowiązek) określania kontraktów długoterminowych czy produkcji w toku. Dlatego, nie tylko w związku z tymi pozycjami warto przestudiować politykę rachunkowości wycenianego przedsiębiorstwa, ale także dobrze rozpoznać jego model biznesowy.

• Prawa i obowiązki, a także ryzyka obciążeń wynikające z zawartych porozumień lub historycznej działalności. O ile ryzyka wystąpienia określonych zdarzeń, narażających wyceniane przedsiębiorstwo na określone obciążenia finansowe w przyszłości można sobie dosyć łatwo wyobrazić (np.  w postaci wystąpienia konieczności napraw gwarancyjnych), o tyle ewentualne prawa i obowiązki wynikające z zawartych umów (np. na nierynkowych zasadach) mogą być często kwestionowane. Wycena spółki musi te kwestie uwzględniać, a tego rodzaju zagadnienia powinny zostać dokładnie i indywidualnie przeanalizowane.

Podejście do wyceny aktywów metodą SAN

Niełatwą do rozwiązania kwestią jest ponadto podejście do  szacowania wartości aktywów, na które nie ma rozwiniętego rynku wtórnego lub w ogóle nie występuje obrót tego rodzaju aktywami. W obu tych przypadkach, gdy nie można określić wartości zbywczej (wartości sprzedaży) wycenianego aktywa, nie oznacza to, że aktywo takie jest bezwartościowe. O ile spółka korzysta z tego składnika majątku i czerpie z niego wymierne korzyści ekonomiczne (choć by to był niewielki składnik w procesie produkcyjnym) ma on określoną wartość użytkową. Chociaż nie jest to wartość rynkowa, to i tak taką wartość ekonomiczną, można uznać za składnik wartości rynkowej całego przedsiębiorstwa. W zależności od jego istotności, dobiera się mniej lub bardziej zaawansowane techniki wyceny, dotyczy to także metod wyceny wartości niematerialnych.

Różne techniki wyceny można stosować do różnych składników aktywów i pasywów. Mimo że wycena spółki jest realizowana metodą majątkową, nie wyklucza to zastosowania np. metody dochodowej do wyceny pojedynczego aktywa lub pasywa. Szczególnie w przypadku zobowiązań, gdzie często powstaje pytanie czym różni się wartość bilansowa od wartości rynkowej określonego zobowiązania, skoro w bilansie jest ono ujmowane w kwocie przypadającej do zapłaty (ewentualnie powiększonej o należne odsetki). Otóż różnica występuje w przypadkach gdy oprocentowanie takiego zobowiązania jest ustalane na nierynkowym poziomie. Wówczas różnicę możemy dostrzec poprzez skapitalizowanie zobowiązania w okresach płatności umowną stopa procentową i zdyskontowanie rat płatności rynkową stopą procentową.

Fot: Rawpixel.com/Shutterstock.com