Emisja obligacji polega na przekazaniu przez inwestora określonej kwoty pieniężnej na rzecz emitenta w zamian za emitowane przez niego papiery wartościowe uprawniające w przyszłości do określonego świadczenia na określonych warunkach. Spłata obligacji następuje w momencie spełnienie przez emitenta na rzecz obligatariusza ustalonego świadczenia.
Choć nabycie obligacji następuje prawie zawsze w zamian za określoną kwotę pieniężną, spłata tych papierów nie musi już być realizowana w formie gotówkowej. Mimo że obligacje spłacane ze środków własnych emitenta są najczęściej praktykowaną formą emisji, w praktyce spotyka się także obligacje spłacane w innej formie, należą do nich:
Obligacje przychodowe, zakładające spłatę roszczeń inwestora w części lub całości z przychodów osiąganych z tytułu działalności przedsięwzięcia, do którego sfinansowania te obligacje w części lub całości posłużyły. Spełnienie zobowiązań wobec obligatariuszy może także nastąpić ze sprzedaży majątku sfinansowanego przedsięwzięcia lub przychodów uzyskiwanych z innych przedsięwzięć realizowanych przez tego samego emitenta. Obligacje przychodowe przyznają zwykle prawo pierwszeństwa w dochodzeniu roszczeń przez obligatariusza, przed innymi wierzycielami.
Obligacje przychodowe służą przede wszystkim do realizacji inwestycji publicznych, tzn. że emitentami obligacji przychodowych są najczęściej instytucje publiczne w szczególności jednostki samorządowe lub podmioty realizujące zadania z zakresu przedsięwzięć użyteczności publicznej.
Obligacje zamienne to instrumenty finansowe w ramach których obligatariuszowi przysługuje prawo zamiany obligacji na określone instrumenty. Oznacza to, że w określonym momencie (np. terminie spłaty), w przypadku zaistnienia określonych warunków, w zamian za każdą posiadaną obligację, inwestor ma prawo (ale nie obowiązek) do nabycia po określonej cenie, ustalonej z góry liczby określonych aktywów np. akcji (obligacje zamienne na akcje). Podobnym instrumentem są obligacje wymienne, które dają prawo wymiany na akcje innego niż emitent podmiotu.
Obligacje strukturyzowane, częściej określane mianem strukturyzowanych instrumentów finansowych których płatności są zabezpieczone lub bezpośrednio zależą od ceny (kursu) innych aktywów (jak np. akcje, indeksy, inne obligacje, towary czy nieruchomości). Specyficzną formą instrumentów strukturyzowanych są papiery sekurytyzacyjne, z których płatności są często uzależnione od stopnia spłaty portfeli wierzytelności (często przeterminowanych). Spłata obligacji sekurytyzacyjnych zależy od stopnia odzysku wierzytelności, które w ramach stworzonego portfela zostały wniesione do spółki sekurytyzacyjnej w zamian za wyemitowane przez tą spółkę obligacje. Papiery sekurytyzacyjne są instrumentem charakterystycznym dla banków i instytucji pożyczkowych, które w ramach sekurytyzacji optymalizują wartość portfela posiadanych należności.
Obligacje rolowane występują w sytuacji, kiedy spłata wierzycieli następuje z emisji kolejnej serii obligacji. Taka operacja nazywa się rolowaniem obligacji. Rolowanie obligacji może występować w dwóch formach: (i) obligatariusz jako spłatę obligacji otrzymuje inne obligacje kolejnej emisji tego samego emitenta, lub (ii) obligatariusz w zamian za wykupywane obligacje otrzymuje od emitenta określone w warunkach emisji świadczenie, które pochodzi (zostało sfinansowane) z emisji kolejnej serii obligacji objętych przez innych inwestorów.
Fot.: marekuliasz/Shutterstock.com